Ban Thanh tra nhân dân và Ban Giám sát đầu tư cộng đồng là 2 mô hình hoạt động của Mặt trận cơ sở trên địa bàn xã, được thực hiện theo Nghị định số 59/2023/NĐ-CP ngày 14/8/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022 và Thông tri số 40/TTr-MTTW-BTT của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về việc Hướng dẫn thực hiện các quy định về tổ chức, hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng. Chức năng của Ban Thanh tra nhân dân là nhằm đảm bảo quyền giám sát, kiểm tra của quần chúng đối với các tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện chính sách, pháp luật tại xã; chức năng của Ban Giám sát đầu tư cộng đồng là nhằm theo dõi, đánh giá việc chấp hành các quy định về quản lý đầu tư; phát hiện, kiến nghị với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về các việc làm vi phạm các quy định về quản lý, các việc làm sai quy định, gây lãng phí, thất thoát vốn và tài sản của nhà nước, xâm hại đến lợi ích của cộng đồng.
Để thực hiện chức năng thanh tra nhân dân, giám sát đầu tư của cộng đồng ở cơ sở bảo đảm chất lượng, hiệu quả và minh bạch trong việc đầu tư xây dựng và giải quyết tốt, kịp thời các vấn đề bức xúc, những vấn đề nảy sinh ngay từ cơ sở. Đây là một trong những hoạt động cơ bản của công tác Mặt trận trong giai đoạn hiện nay; Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Phú Lễ xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc hoạt động thanh tra nhân dân, giám sát đầu tư của cộng đồng tại xã. Hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân và Ban Giám sát đầu tư cộng đồng của xã Phú Lễ ngày càng nâng cao về chất lượng, được Đảng ủy, chính quyền, các cơ quan chức năng và nhân dân ghi nhận; hiện tại Ban Thanh tra nhân dân của xã có 7 thành viên, Ban Giám sát đầu tư cộng đồng được thành lập tùy theo mỗi dự án công trình, có số lượng từ 7 đến 13 thành viên.
Năm 2024, Ban Thanh tra nhân dân và Ban Giám sát đầu tư cộng đồng của xã đã thực hiện 23 cuộc giám sát các công trình gồm: 04 cây cầu (cầu Đồng Phụng 1, cầu Đồng Phụng 2 ấp Phú Thạnh - Phú Khương, cầu Đồng Binh 1, cầu Đồng Binh 2 ấp Phú Khương), 03 tuyến đường liên xóm (đường liên tổ NDTQ 20-21 ấp Phú Khương, đường tổ NDTQ số 9 và đường liên tổ NDTQ số 02-03 ấp Phú Thạnh); giám sát xây dựng 09 căn nhà tình thương; giám sát nghiệm thu hoàn thành 04 công trình (đường ĐX03, Trường Tiểu học, Trường THCS, Đền thờ Liệt sĩ xã), đang giám sát 03 công trình (Hồ chứa nước ngọt Lạc Địa, Trường Mẫu giáo Phú Lễ và Trụ sở Hành chính xã).
Qua đó, đã phát huy được vai trò, trách nhiệm của mình trong việc thực hiện giám sát các công trình xây dựng trên địa bàn của xã từ vốn đầu tư của nhà nước và các công trình phúc lợi do nhân dân đóng góp. Nội dung giám sát nhằm phát hiện những việc làm sai trái, xâm hại đến lợi ích cộng đồng, những biểu hiện tiêu cực của các công trình, các dự án ảnh hưởng đến môi trường sinh sống của cộng đồng, nhằm hạn chế gây lãng phí làm thất thoát vốn, ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Việc giám sát chặt chẽ, đảm bảo về chất lượng nên đã tạo được sự đồng tình ủng hộ và tin tưởng từ nhân dân.
Ngoài ra, Ban thanh tra nhân nhân đã tham gia với Hội đồng nhân dân, Ủy ban MTTQ xã giám sát Uỷ ban nhân dân xã về tiếp công dân, thực hiện quy chế dân chủ, việc thu chi ngân sách và công khai tài chính, việc thu chi các nguồn vận động trong dân,việc thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao trên 12 cuộc. Nhìn chung qua theo dõi, kiểm tra, giám sát các đơn vị có liên quan đã thực hiện tốt vai trò nhiệm vụ. Qua đây cũng đã đề xuất Uỷ ban nhân dân xã chỉ đạo, theo dõi, hướng dẫn các thủ tục, quy trình thực hiện các công trình tại ấp sâu sát hơn. Phối hợp với tổ hòa giải cơ sở tiến hành hòa giải kịp thời 17 đơn, giải quyết thành 16 đơn, 1 đơn chuyển Tòa... Hoạt động của Ban đã góp phần tích cực vào ổn định tình hình ở cơ sở, việc thực hiện các chế độ chính sách của Đảng, Pháp luật của Nhà nước; hoạt động của Đại biểu Hội đồng nhân dân, cán bộ công chức cấp xã ngày càng chuyển biến rõ rệt đáp ứng nhu cầu phục vụ nhân dân.
Với những kết quả đạt được nêu trên, Ban Thanh tra nhân dân và Ban Giám sát đầu tư cộng đồng xã Phú Lễ được cấp ủy chính quyền địa phương đánh giá cao trong công tác giúp chính quyền kịp thời ngăn chặn sai phạm, tiết kiệm chống lãng phí vật tư xây dựng, tiền công đóng góp của nhân dân trong việc đầu tư xây dựng các công trình và kịp thời giải quyết các vấn đề mâu thuẫn, bức xúc của nhân dân, qua đó đã góp phần củng cố lòng tin của nhân dân tham gia tích cực phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng ở địa phương.